Adware

Alles over adware

Zo werkt het. U gaat online met uw fijne, voorbeeldige browser en komt terecht in een virtuele woede-uitbarsting, als een aanval van advertenties of pop-ups die aan de zijkant in beeld verschijnen of worden ingevoegd om uw voorgenomen activiteiten te onderbreken en zelfs te ontregelen. En hoe vaak u ook klikt om deze vensters te sluiten: ze blijven maar terugkomen.

Dat hinderlijke fenomeen is het gevolg van adware, de afkorting van advertising supported software. En precies zoals picknickvoedsel ongedierte aantrekt, is geld — of de inkomsten die worden gegenereerd door ongevraagde advertenties — wat ervoor zorgt dat adware op uw pc of mobiele apparaat terechtkomt. Hieronder bieden we u een beknopte handleiding over adware aan: wat het is, hoe u het oploopt, wat het probeert te doen, hoe u ermee kunt omgaan en hoe u in de toekomst deze irritante adwareaanvallen kunt voorkomen.

Wat is adware?

Adware is ongewenste software die is ontwikkeld om de nodige advertenties op uw scherm weer te geven, meestal in een webbrowser. Sommige beveiligingsdeskundigen zien het als de voorloper van het hedendaagse PUP (potentially unwanted program; potentieel ongewenst programma). Meestal maakt het gebruik van een achterbakse methode om zich te vermommen als een legitiem programma of om mee te liften met een ander programma zodat u wordt misleid en het programma mogelijk toch installeert op uw pc, tablet of mobiele apparaat.

Adware genereert inkomsten voor zijn ontwikkelaar door onlineadvertenties automatisch weer te geven in de gebruikersinterface van de software of op een scherm dat als pop-up wordt weergegeven tijdens het installatieproces. En dan u krijgt u dubieuze programma's te zien over hoe u op miraculeuze wijze gewicht kunt verliezen, aanbiedingen waarmee u snel rijk kunt worden en valse viruswaarschuwingen die u uitnodigen om te klikken. Ook kunnen nieuwe tabbladen worden geopend, kan er een wijziging in uw startpagina optreden, kunnen bevindingen worden weergegeven van een zoekmachine waarvan u nog nooit hebt gehoord of kunt u worden doorgestuurd naar een NSFW-website.

Houd er rekening mee dat legitieme softwareapplicaties gebruikmaken van online adverteren, met advertenties die meestal worden gebundeld in het programma en worden weergegeven zoals de programmaontwikkelaar heeft omschreven. Adware is heel andere koek. U kunt het downloaden zonder dat u weet wat het doet. Of het kan op uw pc terechtkomen door middel van legitieme software waarin het in het geheim is verstopt. Wat de route ook is: het komt allemaal neer op een of ander programma op uw computer dat u advertenties laat zien die niet afkomstig zijn van de websites die u bezoekt.

Als adware uw apparaat eenmaal heeft gekaapt, kan het allerlei soorten ongewenste taken uitvoeren. De softwarefuncties kunnen zijn ontwikkeld om de locatie te analyseren en te analyseren welke internetsites u bezoekt, en de advertenties vervolgens nadrukkelijk te presenteren bij de soorten goederen of diensten die daar worden aangeboden. Hoewel adware meer een vervelende overlast is dan een schadelijke malwarebedreiging voor uw computerbeveiliging: als de adware-auteurs uw surfgedrag en informatie doorverkopen aan derden, kunnen ze het zelfs gebruiken om u te bestoken met meer advertenties die zijn aangepast aan uw kijkgewoonten. En het maakt niet uit of u Chrome, Firefox of andere browsers gebruikt: ze worden allemaal aangetast.

Hier vindt u een aantal typische signalen die erop wijzen dat adware zich op uw systeem bevindt:

• Advertenties worden weergegeven op plaatsen waar ze niet moeten worden weergegeven.
• De startpagina van uw webbrowser is op raadselachtige wijze gewijzigd zonder uw toestemming.
• Webpagina's die u doorgaans bezoekt, worden niet correct weergegeven.
• Websitelinks leiden u naar andere sites dan u had verwacht.
• Uw webbrowser wordt zo langzaam als een slak.
• Uw browservenster wordt plotseling gevuld met nieuwe werkbalken, extensies of plug-ins.
• Uw Mac begint automatisch ongewenste softwareapplicaties te installeren.
• Uw browser crasht.

Hoe loop ik adware op?

Er zijn twee belangrijke manieren waarop adware stiekem op uw systeem terechtkomt. In het eerste geval downloadt u een programma — meestal freeware of shareware — en wordt adware ongemerkt en zonder uw toestemming geïnstalleerd. Dit heeft de auteur van het programma zo afgesproken met de adwareleverancier. Waarom? Omdat de inkomsten die worden gegenereerd door de advertenties ervoor zorgen dat het programma gratis kan worden aangeboden (hoewel zelfs betaalde software van een onbetrouwbare bron kan zorgen voor een adwarelading). Vervolgens begint de adware schade toe te brengen en ontdekt de gebruiker dat hij een prijs moet betalen voor “gratis.”

De tweede methode is net zo geniepig. U bezoekt een website. Misschien is het een betrouwbare site; misschien is deze nog in ontwikkeling. In beide gevallen kan deze zijn geïnfecteerd met adware die profiteert van een kwetsbaarheid in de webbrowser van de gebruiker voor een onbedoelde download. Als de adware zich nestelt, begint deze uw informatie te verzamelen, wordt u naar kwaadaardige websites geleid en wordt u bestookt met nog meer advertenties.

Typen adware

Gezien de wijzen waarop adware zich in uw pc of een ander apparaat probeert te nestelen, worden de meeste adwarestrategieën gekwalificeerd als browserkapers. Deze indringers zijn erin gespecialiseerd om instellingen van de internetbrowser te wijzigen zonder dat de gebruiker hiervan op de hoogte is of zonder dat hij zijn toestemming hiervoor heeft gegeven. Doorgaans wijzigen kapers de startpagina en standaardzoekinstellingen. U bent lekker aan het surfen als u opeens wordt bestookt met advertenties. U kunt natuurlijk aannemen dat de advertenties afkomstig zijn van de site die u bezoekt, maar dat zijn ze niet. Maar omdat ze worden weergegeven in de vorm van pop-ups of pop-unders, lijkt het alsof ze in de site zijn geïntegreerd.

Nogmaals: er zijn adwareprogramma's die wijzigingen aanbrengen aan uw startpagina of zoekmachine, of zelfs knoeien met de snelkoppelingen op uw computer die uw browsers openen. Er bestaat natuurlijk ook verschillende adware voor verschillende apparaten en besturingssystemen. Dus u moet mogelijk het hoofd bieden aan mobiele/Android adware, Mac adware of Windows adware.

Laatste adwarenieuws

Adware de serie, deel 1
Adware versus advertentiefraude
Smerige adware

Geschiedenis van adware

In het begin, dat wil zeggen vanaf ongeveer 1995, beschouwden de bedrijfsspecialisten de eerste door advertenties ondersteunde software als een onderdeel van de grotere categorie van spyware. Al snel begonnen beveiligingsdeskundigen onderscheid te maken tussen adware en spyware waarbij adware werd gezien als een minder schadelijk type PUP (potentieel ongewenst programma). Ze werden zelfs gezien als “legitiem,” ten minste in theorie, omdat legale bedrijven met echte kantoren en een salarisadministratie adwaresoftware maakten.

Maar de partners van deze legitieme bedrijven verspreidden hun adware vaak zonder dat ze zelf door de adwareleverancier werden gecontroleerd op legitimiteit. De ongecontroleerde adware verspreidde zich snel en op elke mogelijke wijze — peer-to-peer sites, botnets, Instant Messaging-infecties en de hiervoor genoemde browserkapingen.

In de loop der tijd begonnen de adwareleveranciers te breken met hun slechtgemanierde partners en namen ze geen enkele verantwoordelijkheid voor de acties van de partners. Dit was een gemeenschappelijk activiteitenpatroon tijdens de piekjaren van adware dat van ongeveer 2005 tot 2008 zijn hoogtijdagen vierde. Daarna begonnen bestuursorganen grote boetes uit te delen voor deze overtredingen, wat ertoe leidde dat de grootste adwarespelers eieren voor hun geld kozen en stopten. Meer recent zijn browsers voorzien van adblockers, en zijn adblockplug-ins alomvertegenwoordigd. Hoewel deze maatregelen gebruikers beschermen tegen adware, zorgen ze er ook voor dat websites minder geld opbrengen uit legitieme advertenties.

Tegenwoordig wordt adware, hoewel het nog steeds bestaat, meestal weer beschouwd als een vorm van PUP (potentieel ongewenst programma) met een dreigingsniveau dat valt onder de categorie van malware. Desalniettemin is adware met een kleine opleving bezig. Het is nu het topconsument-detectieprogramma van Malwarebytes dat ongeveer een enorme 40 procent van onze detecties voor zijn rekening neemt. Een reden is dat de hoeveelheid adware toeneemt, misschien dankzij de toename van het aantal mobiele apparaten en het feit dat adware zijn intrede doet in mobiele apps. Maar adwaremakers versterken tegenwoordig hun macht. Om het hoofd boven water te houden, gebruiken ze technieken die agressiever zijn dan eenvoudig kapen, inclusief verbergen in Trojaanse paarden, bundelen met componenten van advertentiefraude of demonstreren van de rootkit-functionaliteit waardoor ze moeilijk zijn te verwijderen.

Mac adware

Vroeger hadden Mac-gebruikers geen angst voor adware. Ten eerste hebben Macs een ingebouwd anti-malwaresysteem met de naam XProtect dat prima werk verricht bij het onderscheppen van bekende malware. Bovendien richten computercriminelen zich meestal op Windows-pc's omdat deze een productiever doelwit zijn vergeleken met de geïnstalleerde Mac-basis. Maar dat is de laatste tijd snel veranderd. Volgens tellingen van het aantal nieuwe Mac malwarefamilies dat in 2017 voorkwam, is het aantal met meer dan 270 procent toegenomen vergeleken met 2016. Adware die specifiek is ontwikkeld voor Macs verscheen voor het eerst in 2012; en sindsdien is het aantal Mac adwarevarianten snel gegroeid, in het geheim ontwikkeld door zowel hackers als de georganiseerde misdaad, en door ogenschijnlijk legitieme bedrijven die beweren dat ze bonafide software verkopen met echte toepassingsmogelijkheden. In het laatste geval is de adware in het volle zicht in de kleine lettertjes verborgen in een lange installatieovereenkomst in een klein lettertype. U kent het wel, van het soort dat niemand leest. Dus als u op de overeenkomst klikt, accepteert u de desbetreffende voorwaarden en voilà, u krijgt spam toegestuurd. Degenen die achter de adware zitten, doen niets illegaals. Dat wil zeggen ten minste op technisch vlak.

Meestal lift adware voor Macs mee met een Trojaans paard, malware die zijn naam ontleent aan het Trojaanse paard uit de Griekse mythologie. Het Trojaanse paard presenteert zichzelf als iets wat u wilt. Misschien een player of een of andere plug-in. Het kan zelfs zijn verstopt in een legitieme softwaredownload van een onbetrouwbare site. Hoe dan ook, het belooft u iets maar levert adware via een wisseltruc.

Als het om de signalen van een Mac adware-infectie gaat, weerspiegelen ze de symptomen die u ziet op Windows-systemen. Advertenties duiken op waar ze niet moeten opduiken — letterlijk overal. Iets wijzigt uw startpagina zonder dat u het in de gaten hebt. Bekende webpagina's zien er opeens anders uit en als u op een link klikt, bevindt u zich op een heel andere site. Het kan uw eigen zoekmachine zelfs vervangen door een nieuwe zoekmachine.

Dus uiteindelijk kunnen Macs, hoewel ze minder kwetsbaar zijn dan Windows-computers, nog steeds een beveiligingsprobleem hebben met adware. Hieronder vindt u meer over wat u hiertegen kunt doen.

Mobiele adware

Er is niet veel ruimte beschikbaar op het scherm van een mobiel apparaat. Dus als er zich plotseling een mysterieus pictogram op uw beginscherm bevindt of uw meldingsbalk overvol begint te raken met een heleboel advertenties, hebt u waarschijnlijk een ongenode adware-gast. Geen grote verrassing omdat duizenden Android-apps nu de gave hebben om pictogrammen en advertenties zonder waarschuwing naar u toe blijven sturen.

Er zijn twee methoden waarop mobiele apparaten in aanraking kunnen komen met adware: via de browser en via gedownloade applicaties.

• Een infectie via de browser refereert aan een bekende exploit die wordt veroorzaakt door de manier waarop de meeste browsers omgaan met omleidingen die worden uitgevoerd door JavaScript-code. Het is een zwak punt dat advertentiepop-ups kan opleveren; en advertentiepartners weten hiervan en weten hoe ze het moeten uitbuiten. Als de browser van uw mobiele apparaat is aangevallen, kunt u de pop-ups het best blokkeren door een andere browser te gebruiken, JavaScript uit te schakelen of een browser te installeren met een advertentieblokkering. Een andere remedie voor pop-ups is je hieraan te onttrekken met behulp van de Android-terugtoets. Of u kunt uw geschiedenis en cache wissen waardoor de advertenties ook niet meer terugkomen.
• Een infectie via gedownloade applicatie refereert aan besmet raken met persistente advertenties via adware-apps die zijn geïnstalleerd op een telefoon. Ze komen in verschillende vormen voor, van volledigschermadvertenties binnen en buiten de geïnfecteerde app tot de apparaatmeldingen en op het vergrendelscherm. Meestal installeert een app store van derden deze soort adware-app. Dus u kunt het best app stores van derden vermijden, hoewel zelfs Google Play een ongewilde bron van met adware besmette apps is geweest. 

Ondanks dat het zeer vervelend is, hoeft u zich niet al te naar te maken omdat dergelijke adware over het algemeen niet heel erg kwaadaardig is, het bedreigt uw apparaat zoals malware ook kan doen. Een heleboel gratis apps die u downloadt naar uw telefoon bevatten vaak advertentiecontent van derden en bieden softwareontwikkelaars een alternatieve inkomstenstroom. Dus u kunt hun aanbod gratis krijgen. Nog steeds is adware niet over het algemeen goedaardig; dus bepaal zelf of u de voorkeur geeft aan een gratis app die uw apparaat volstopt met adware of aan een betaald programma dat goed werkt.

Op wie richten adware-auteurs hun pijlen?

Van oudsher zijn de belangrijkste slachtoffers van adware individuen, in tegenstelling tot bedrijven. En het grijpt elke gelegenheid aan om de individuele gebruiker te volgen — van Windows-pc's en Macs tot mobiele telefoons en vrijwel alle browsers. Het benadert potentiële slachtoffers via het model “te goed om waar te zijn” waarbij iets gratis wordt aangeboden via misleiding in de vorm van nieuwe games, films of speciale aanbiedingen.

Wat moet ik doen bij een infectie?

Als u vermoedt dat adware uw Mac of Windows-pc heeft aangevallen, kunt u een paar maatregelen nemen om de infectie te verhelpen. Maak regelmatig een back-up van uw bestanden. U kunt proberen de adware te verwijderen via het relevante hulpprogramma op uw besturingssysteem (d.w.z., Add/Remove op het Windows-platform). Maar dit vereist dat u de naam van het adware-programma kunt identificeren of dat de adware geen resuscitator heeft. Dit zijn bestanden die zijn ontwikkeld om een programma weer tot leven te wekken nadat een installatie ongedaan is gemaakt.

Als dat het geval is, downloadt u een legitiem computerbeveiligingsprogramma zoals Malwarebytes for Windows of Malwarebytes for Mac. Beide kunt u gratis proberen, en ze zijn ontwikkeld om adware, PUP's en elke nieuwe vorm van malware die op de loer ligt, op te sporen en te vernietigen. Voer een scan uit en, als er zich bedreigingen op uw computer bevinden, zal het deze voor u opbergen, markeren en dumpen. Nu is het een goed idee om uw wachtwoord te wijzigen, niet alleen voor uw pc, maar ook voor uw e-mail, uw socialmedia-accounts, uw favoriete winkelsites en uw onlinefactureringsafdelingen. Als u op zoek bent naar een eenvoudige adware-verwijdertool, downloadt u Malwarebytes AdwCleaner.  

Als u zich hierin meer wilt verdiepen, leest u How to remove adware from you PC  en How to remove adware from your Mac na op de website van Malwarebytes Labs.

Hoe bescherm ik mezelf tegen adware?

Wees voorzichtig en gebruik uw computer op veilige wijze. Dat wil zeggen dat u eerst tweemaal nadenkt voordat u nieuwe software downloadt en installeert — met name freeware. Lees de algemene voorwaarden grondig door voordat u hiermee akkoord gaat en breek het downloadproces af als u denkt dat u te maken hebt met adware. Vermijd torrentsites, illegale downloads, en open nooit een app van een onbekende bron, zelfs als deze u bereikt onder het mom van een bekend e-mailcontact.

Ten slotte downloadt u, zelfs vóór alle hierboven genoemde voorzorgsmaatregelen, een computerbeveiligingsprogramma met een goede reputatie voor uw pc of mobiele telefoon. Voer regelmatig scans uit en houd uw updates up- to-date. Natuurlijk raden we al onze antimalwareproducten uit de Malwarebytes-familie, van Malwarebytes for Windows, Malwarebytes for Mac, tot Malwarebytes for Android, van harte aan. Met voldoende kennis en door uw apparaat te beschermen met een krachtig computerbeveiligingsprogramma, kunt u de maatregelen nemen die nodig zijn voor een onlineleven zonder adware.

Raadpleeg al onze rapportages over adware op de website van Malwarebytes Labs.